Budun Bilim - XML


IDTerimAçıklama
1açıklayıcı efsanelerEvrenin, tanrıların, insanların, hayvanların, bitkilerin oluşumunu ve türlü olayların, kurumların, törelerin kökenlerini açıklayan “niçin” ve “neden” sorularını yanıtlamaya çalışan efsaneler.
2adİnsanın toplumsal ve bireysel kişiliğinin yanı sıra büyüsel ve gizemsel gücünü de belirten simge.
3adakSayrılıktan sağalma, çocuk sahibi olma, evlenme, zor bir durumdan kurtulma vb. amaçlara yönelik isteklerin yerine getirilmesi için yüce varlıklara, ermişlere, tapınaklara, yatırlara, ziyaretlere adanan oruç, kurban, yiyecek, eşya vb.
4âdetbk. alışkı.
5ağaca tapınmaRuhların, cinlerin, doğmamış çocukların ağaçlarda eğleştikleri tasarımına dayalı olarak ulu, yaşlı ve garip biçimli ağaçları kutsal sayma ağaçlarla insanlar arasındaki yazgı bağına inanma, a. bk. yaşam ağacı, dünya ağacı.
6ağaç yaslamaAğaçların gövdelerindeki halkalardan giderek yaşlarını saptama yöntemi.
7aileErkeğin ve kadının çocuklarıyla oluşturdukları, iş bölümüne dayalı, küçük (çekirdek) ve büyük ya da dar ve geniş aile gibi tipleri olan toplumsal ve ekonomik temel birlik, a. bk. büyük aile, küçük aile.
8ak büyüSayrılık, yaralama, ölüm, kaza vb. doğal yıkımları önlemeyi amaçlayan, uygulama bakımından bireyin ve toplumun iyiliğine yönelen büyü türü.
9akdeniz ırkıBeyaz ırka giren çok geniş bir alanı kapsayan, ama tipik olanları İber yarımadasında, Batı Akdeniz adalarıyla Güney Fransa ve İtalya'da, Güneydoğu Balkanlarda görülen koyu kahverengi, yatık-dalgalı saç, koyu kahverengi göz, esmer deri, kısa boy, narin yap
10akraba evliliğiTürlü evlilik bağlarıyla akraba olan kimselerin, özellikle yeğenlerin birbirleriyle kurdukları evlilik, bk. çapraz yeğen evliliği, koşut yeğen evliliği.
11akraba yamyamlığıBir kişide var olduğuna inanılan birtakım gizemsel yetenek ve güçlerin onun etini yiyenlere de geçeceği inancına dayalı olarak ölen akrabaların, yakınların ve kabile üyelerinin akrabalar, dostlar ve aynı kabile üyelerince yenmesi.
12alan araştırmasıSoru kâğıtları, karşılıklı görüşme, kılavuz kullanma gibi araştırma tekniklerinden de yararlanarak olguları dizgesel bir biçimde yerinde gözleme ve saptama.
13albanizmbk. çaparcılık.
14alışkıBir toplumun yapmaya ve uymaya alışageldiği ve toplum tarafından yapılması gerekli görünen davranış kalıbı.
15alkımİlkel efsanelerde, halk inanışlarında ve masallarda türlü durumlar için önbelirti olarak yorumlanan göksel olay.
16alpli ırkBeyaz ırka giren yatık, kahverengi saç, kahverengi göz, esmere yakın deri, kısa kafa, geniş ve yuvarlak yüz, küçük, ince burun ve kısa boy gibi özelliklerle belirlenen, Fransa'nın ortasını, İsviçre'yi, Kuzey İtalya'yı, Güney Almanya'yı, Bohemya ve Macaris
17altkültürBir toplumun kültürel yapısına yeterince uyum sağlayamayan kültür.
18amerindAmerika kıtasıyle bu kıtaya bağlı adalarda yaşayan yerlilerin topuna birden verilen ad (Bu terim, İngilizce, American Indians'ın (=Amerika yerlileri) kısaltılmış biçimidir).
19amitalokalbk. halayerli.
20ana türesiSoy çizgisinin, kalıtın, babalık görevinin ana soyuna göre hesaplandığı ve kadına büyük ayrıcalıkların tanındığı bir zamanların toplum düzeni.
21anaerkiYetkenin, akrabalığın, evliliğin kadın (ana) soy çizgisine göre sıkı bir biçimde düzenlenmesi (Bu terim bugün artık budunbilimde kullanılmamaktadır).
22anaerkil aileYetkenin anada toplandığı aile.
23anayanlıKalıt ilişkilerinde, akrabalık kuruluşlarında, çiftlerin evlendikten sonra nerede oturacakları konusunda, soyun hesaplanmasında anadan yanalığı önde tutan ve toplumsal yapıyı buna göre düzenleyen.
24anayerliEvlendikten sonra, kadının ailesinin bulunduğu yere yerleşen (aile).
25anıttaşAtaların ve toplum içinde önemli yeri olan kimselerin adlarına ve anılarına dikilen büyük taş.
26animalizmbk. hayvan kutsama.
27animatizmbk. canlandırmacılık.
28anne-çocuk yontusuEn çok Afrika yerli sanatında görülen ve çocuğu anne kucağında ya da dizinde, omzunda, sırtında canlandıran küçük yontu.
29antropolojibk. insanbilim.
30antropomorfizmbk. insanbiçimcilik.

* Görseller ve İçerik tekif hakkına sahip olabilir